Hoogsensitief, hoogbegaafd of ADHD?

“Hoe zit het nou precies? Ik denk dat ik hoogsensitief ben, maar ik twijfel: ben ik niet gewoon hoogbegaafd of heb ik AD(H)D (of andersom)?” Het is een vraag die we regelmatig voorbij horen komen en die we onszelf ook stellen bij elke cliënt om zo goed mogelijk zicht te krijgen op jouw vraagstuk. Waar ligt het onderscheid tussen de drie en waar ligt de overlap? In dit artikel gaan we er dieper op in.

Wat is wat?

Allereerst een heel(!) korte uitleg over wat nu precies elke benaming inhoudt. Wil je meer over een van de drie begrippen weten, klik dan door op de links in of onderaan het artikel.

HSP, hoogsensitief of hooggevoelig

In een eerder artikel gingen we al eens dieper in op wat hoogsensitiviteit nu precies is en waar je het aan kunt herkennen. Wil je dat nog eens na lezen kijk dan onder Wat is hoogsensitiviteit. In het kort zijn er twee hoofdkenmerken:

een hoogsensitief persoon heeft het verhoogde vermogen om meer (externe) prikkels waar te kunnen nemen; én
een HSPer verwerkt die prikkels diepgaand in de hersenen.

ADHD of ADD

ADHD staat voor Attention Deficit Hyperactivity Disorder en dat verwijst dan weer naar een aandachtstekortstoornis of een hyperactiviteitstoornis. Mensen met ADHD herken je vaak aan:

concentratieproblemen;
hyperactiviteit (niet stil kunnen zitten, wiebelen, vaak opstaan of druk en luid praten); en
impulsiviteit (niet goed kunnen remmen: dingen eruit flappen, spullen kopen die je eigenlijk niet nodig hebt, te veel drinken, etc.)

Wanneer iemand met ADHD zich minder herkent in de hyperactiviteit en impulsiviteit spreken we van ADD, dus zonder de H.

Hoogbegaafd

Om aangemerkt te worden als hoogbegaafd moet je IQ officieel boven de 130 liggen, maar in de meeste omschrijvingen van hoogbegaafdheid is intelligentie niet de belangrijkste factor. Hoogbegaafdheid onderscheidt zich, naast de hoge IQ-score, vooral in de snelheid van denken, gedrevenheid en analytisch vermogen. Een uiting van die kenmerken is bijvoorbeeld dat een hoogbegaafde veel en snel praat en de neiging heeft iemand anders zinnen af te maken.

Waar zit de overlap?

Zowel hoogbegaafde mensen, mensen met AD(H)D als HSP hebben te maken met overprikkeling.
Zowel hoogsensitieve mensen als hoogbegaafden zijn sensitief, ervaren emotionele intensiteit, hebben een hoger niveau van bewustzijn en denken creatief.
Zowel hoogbegaafden als ADHD’ers raken geregeld verveeld.
Zowel hoogbegaafden als ADHD’ers kunnen beweeglijk, onrustig en impulsief zijn.
Zowel hoogsensitieve kinderen, hoogbegaafde kinderen als kinderen met ADHD kunnen nogal eens wegdromen in de klas en snel afgeleid zijn. Terwijl dit bij ADHD veroorzaakt wordt door een gebrek aan concentratie is dit voor hoogsensitieve en hoogbegaafde kinderen (en volwassenen) vaak een aangeleerde manier om te overleven tussen de hoeveelheid prikkels (bij. in volle schoolklassen).

Grote kans dat als je dit rijtje hebt gelezen je zelf ook begint te twijfelen welke nu het beste bij jou past. Lees snel verder, hieronder benoemen we de verschillen en die maken het onderscheid weer een stuk duidelijker!

Wat zijn de verschillen en hoe maak je het onderscheid?

ADHD wordt gezien als een stoornis en er is medicatie beschikbaar om je hierbij te ondersteunen, terwijl hoogsensitiviteit en hoogbegaafdheid wordt gezien als een eigenschap of persoonskenmerk.
Door de diepe verwerking van prikkels leert een HSP langzamer, maar grondig. Terwijl een ADHDer sneller, maar globaler leert.
Een hoogbegaafd persoon heeft een IQ van 130 of meer. De hoogte van het IQ staat bij een hoogsensitief persoon en bij iemand met ADHD los van de eigenschap.
Een HSP ervaart overprikkeling vaker door externe prikkels, waar ADHD dit voornamelijk door interne prikkels ervaren.
Iemand met ADHD vindt het bijna altijd lastig om zich goed te concentreren, terwijl een hoogsensitief persoon zich in de juiste omgeving prima kan concentreren. (Tenzij je als HSP chronisch overprikkeld bent, maar dat is een ander verhaal…)
Hoogsensitieve personen zijn gebaat bij een rustige omgeving en hebben dit nodig om in balans te blijven. Iemand met ADHD wordt niet per definitie rustiger in een rustige omgeving.
Hoogbegaafden hebben meer energie op een dag dan HSP’ers en AD(H)D’ers. Hoogbegaafden voelen na een dag werken de ontspanning pas als ze ’s avonds bijvoorbeeld nog een studieboek lezen, waar HSP’ers en ADHD’ers met veel minder prikkels al ‘vol’ zitten.

Geen label, wel een gebruiksaanwijzing

Hopelijk geven bovenstaande verschillen je een beter beeld waar de drie persoonskenmerken zich in onderscheiden. Het is zeker niet bedoeld om je nu direct een label op te plakken, dat is namelijk iets waar wij zelf ook niet van houden. Maar, het weten welk kenmerk wel en niet bij jou past kan je wel ontzettend goed helpen om jezelf nog beter te leren kennen en te leren begrijpen. Hoe beter je weet wat voor jou werkt en niet werkt, hoe beter je je leven in kan richten naar jouw wensen!