Berichten

In onze hectische maatschappij wordt er vaak gesproken over overprikkeling, maar onderprikkeling is net zo relevant, óók, of misschien wel: juíst voor hoogsensitieve personen. Je zou het misschien niet denken, want HSP raken toch juist óverprikkeld? Dat klopt. Maar onderprikkeling kan net zo aanwezig, en net zo vervelend zijn.

In dit artikel duiken we dieper in op wat onderprikkeling is, hoe je het herkent, en wat de connectie is tussen hoogsensitiviteit en onderprikkeling.

Wat is onderprikkeling?

Onderprikkeling onstaat wanneer je te weinig stimulatie ontvangt om je hersenen actief en alert te houden. Routine, sleur, een gebrek aan vernieuwing, of te weinig uitdaging kunnen daar aan bijdragen. Het hoeft dan ook niet te betekenen dat er letterlijk te weinig prikkels om je heen zijn, er zijn alleen niet genoeg interessante prikkels. Niet genoeg prikkels waar jij energie van krijgt.

En die onderprikkeling kan leiden tot een gevoel van verveling, lusteloosheid en een gebrek aan motivatie. Aanhoudende onderprikkeling kan voor HSP zelfs net zo stressvol zijn als een te veel aan prikkels, en langdurige onderprikkeling kan zelfs leiden tot een bore-out.

Hoe herken je onderprikkeling?

Onderprikkeling kan allerlei verschillende symptomen hebben, bijvoorbeeld:

Verveling

Je voelt je continu verveeld, ongeacht wat je doet. Activiteiten die je vroeger leuk vond, lijken nu saai en zinloos.

Lusteloosheid en vermoeidheid

Ondanks voldoende slaap en rust, voel je je moe, hangerig, sloom en lamlendig en heb je weinig energie om iets te ondernemen.

Gebrek aan motivatie en concentratie

Je hebt moeite jezelf te motiveren om aan taken te beginnen of ze af te maken. Alles voelt als een sleur. Je aandacht verslapt bij het uitvoeren van taken en je wordt dromerig.

Gevoel van leegte

Je ervaart een gevoel van leegte of doelloosheid. Het lijkt alsof er iets ontbreekt in je leven, maar je kunt je vinger er niet op leggen. Het voelt een beetje alsof het geluksgevoel langzaam is weg gesijpeld.

Prikkelbaar en sacherijnig

Je raakt snel geïrriteerd, voelt je somber en sacherijnig. Een logisch gevolg van de frustratie die voortkomt uit een gebrek aan interessante prikkels.

Zoeken naar stimulatie

Je merkt dat je voortdurend op zoek bent naar nieuwe dingen om te doen, maar niets lijkt echt bevredigend.

Burn-out vs Bore-out

Zie je dat de signalen van onderprikkeling voor een groot deel hetzelfde zijn als die bij overprikkeling? Dat maakt het extra ingewikkeld om soms goed te kunnen herkennen wat je nodig hebt. Er wordt dan ook nog regelmatig gedacht dat men een burn-out heeft of overprikkeld is, terwijl iemand eigenlijk onderprikkeld is of een bore-out heeft. Zorg er dus voor dat je de signalen goed herkent en/of de hulp inschakelt van een coach of therapeut die er veel kennis en ervaring mee heeft.

Onderprikkeling ligt in het bijzonder op de loer bij extraverte HSP, sensatiezoekende HSP en hoog intelligente (HB) HSP. Deze mensen hebben namelijk nog meer dan anderen stimulatie nodig om te floreren en gemotiveerd te blijven.

De link tussen hoogsensitiviteit en onderprikkeling

Uit onderzoek weten we dat HSP stress gevoeliger zijn dan niet-HSP. Daarmee wordt bedoeld: we ervaren meer en of sneller stress. Dat brengt ook met zich mee dat HSP extra gevoelig zijn voor (lees: sneller stress ervaren bij) zowel overprikkeling als onderprikkeling. Hoe zit dat nu precies?

Diepgaande verwerking

HSP verwerken informatie diepgaand en gedetailleerd. Als ze niet voldoende interessante of complexe informatie ontvangen om over na te denken, kunnen ze zich snel verveeld en ongemotiveerd voelen. Daarnaast is het voor HSP cruciaal om aan hun behoefte aan betekenisvolle en stimulerende activiteiten te kunnen voldoen.

Ook hier geldt dat dit nog meer van toepassing is bij de extraverte HSP, sensatiezoekende HSP en hoog intelligente HSP. Onvoldoende interessante stimulatie zorgt ervoor dat ze zich leeg en onderprikkeld voelen. Daar tegenover staat dat een te veel aan prikkels dan weer kan zorgen voor overprikkeling. Het vinden van de juiste balans is dan ook vaak de grootste uitdaging.

Praktische tips om onderprikkeling te voorkomen

  1. Reflecteer en leer jezelf kennen

Reflecteer regelmatig op je gevoelens en gedachten. Ontdek welke activiteiten jou stimuleren en welke niet. Alle beetjes informatie helpen je beter te begrijpen wat je nodig hebt om onderprikkeling te voorkomen.

  1. Zoek uitdagende activiteiten

Zoek naar activiteiten die je intellectueel en emotioneel uitdagen. Dit kan variëren van het leren van een nieuwe vaardigheid tot het verdiepen in een complex onderwerp dat je interesseert.

  1. Stel doelen en daag jezelf uit

Stel concrete doelen voor jezelf en daag jezelf uit om deze te bereiken. Dit kan je motivatie en gevoel van voldoening verhogen.

  1. Varieer je dagelijkse routine

Breng variatie in je dagelijkse routine aan. Pak eens een andere route naar je werk of werk eens vanaf een andere locatie. Nieuwe ervaringen en uitdagingen kunnen helpen om je hersenen actief en gestimuleerd te houden.

  1. Omring jezelf met inspirerende mensen

Mensen die je inspireren en uitdagen kunnen je helpen om onderprikkeling tegen te gaan. Dat kan iemand uit je omgeving zijn, maar ook iemand die verder weg van je staat. Plan een kop koffie met diegene, volg zijn of haar cursus of masterclass, etc.

  1. Plan inspirerende activiteiten vooruit

Als je weet dat jij het nodig hebt om regelmatig gestimuleerd te worden, kijk dan naast je dagelijkse planning ook eens naar de grotere activiteiten in je planning. Word jij bijvoorbeeld blij van een weekend weg, een festival of het organiseren van een feest? Plan dat dan alvast vooruit voor het komend jaar. Zo voorkom je dat je in een sleur beland en voorzie je van tevoren al in je behoeften.

  1. Stel grenzen

Bescherm jezelf tegen onderprikkeling door niet te lang te blijven hangen in activiteiten en situaties die jou onvoldoende energie geven.

Uit de onderprikkeling en dan?

Ben je weer allemaal leuke, nieuwe en inspirerende activiteiten gaan ondernemen en ben je weer uit die fase van onderprikkeling? Goed gedaan! En dan komt nu de grootste uitdaging: houd de balans vast tussen onderprikkeling en overprikkeling. Zeker voor de extraverte HSP, de hoogsensitieve HSS en hoogbegaafden is balans tussen die twee de sleutel.

Zorg voor een gezonde balans tussen activiteit en rust. Geef jezelf de ruimte om op te laden, maar zorg ook voor voldoende uitdagende stimulatie.

Door inspirerende dingen te doen die werkelijk bij jou passen geef je jezelf de voeding en diepgang die je nodig hebt. En hoe meer je deze dingen doet, hoe intenser je gaat genieten van het leven.

Wil je meer weten over onderprikkeling en hoe je hiermee om kunt gaan? Bij Color Your Life helpen we je graag om een evenwichtige en vervullende levensstijl te vinden die past bij jouw behoeften. Plan hieronder een vrijblijvend kennismakingsgesprek om te kijken hoe we je kunnen helpen.

Introvert zijn en hoogsensitief zijn, ze worden nogal eens aan elkaar gelinkt of met elkaar verward. Logisch, want er is overlap tussen beide karaktertrekken, maar er zijn ook grote verschillen.

Introvert of Extravert

In de psychologie is er een schaal ontwikkeld die loopt van introvert aan de ene kant van de schaal naar extravert aan de andere kant. Aan de hand van de Big Five persoonlijkheidstest kun je meten hoe jij scoort op dit karaktereigenschap. Iedereen zit ergens op de schaal en niemand zal ooit 100% van het een of 100% van het ander zijn.

Wat houdt het in?

In het kort: Introverte mensen krijgen energie van situaties waarin ze alleen zijn. De batterij van extraverte mensen wordt daarentegen juist opgeladen als ze in gezelschap zijn. Daarnaast is het brein van introverte mensen sneller gestimuleerd dan het brein van extraverte mensen. En hebben introverte mensen minder behoefte aan spanning, risico nemen en verrassingen.

Als je al het een-en-ander over hoogsensitiviteit of hooggevoeligheid hebt gelezen dan zie je vast al wat raakvlakken.

In het kort: Hoogsensitieve personen verwerken veel meer prikkels, en verwerken die prikkels diepgaander dan niet-HSP. (Lees ook: Wat is hoogsensitiviteit?)

Je zou daardoor kunnen zeggen dat zowel HSP als introverte mensen een voorkeur hebben voor zaken als rustige omgevingen en 1-op-1 gesprekken. Het zijn namelijk typische kenmerken van zowel HSP als introversie. En ondanks dat veel HSP (70%) voorkeur hebben voor rustige omgevingen en 1-op-1 gesprekken, is dit zeker niet altijd van toepassing!

Hoogsensitiviteit vs. Introvert: het verschil

Het verschil tussen hoogsensitiviteit en introversie zit hem in het verschil waarop prikkels worden verwerkt. HSP verwerken prikkels diepgaand en hebben daardoor (bijvoorbeeld) vaak wat langer de tijd nodig om gebeurtenissen te verwerken of hebben ze meer moeite met harde geluiden. Hoogsensitieve personen, die deze eigenschap optimaal benutten, nemen dan op zo’n moment de tijd om die prikkels te verwerken en worden stiller of trekken zich terug. Je zou deze reactie aan kunnen zien voor introversie, maar de drijfveer is hier anders.

HSP hebben tijd, ruimte en rust nodig om prikkels en informatie te verwerken. Op die manier zorgen ze ervoor dat ze niet overprikkeld raken en met voldoende energie de dag door kunnen. Introverten zoeken rust en stilte juist op omdat dat in hun persoonlijkheid zit. Dit heeft simpelweg hun voorkeur. Een belangrijk verschil dus. Vooral omdat je dus niet per definitie hoogsensitief én introvert hoeft te zijn.

Je bent meer dan alleen hoogsensitief

Introvert én hoogsensitief zijn kan overigens wel heel goed. Volgens Elaine Aron, de psycholoog en onderzoeker die het begrip ‘hoogsensitiviteit’ in de jaren ’90 op de kaart zette, is ongeveer 70% van de hoogsensitieve mensen introvert. De overige 30% van de hoogsensitieven is extravert.

Zoals psychotherapeut en onderzoeker Francesca Lionetti het mooi verwoord: “Introversie of extraversie is een afzonderlijke en bijkomende eigenschap, boven op je HSP-zijn. In combinatie met elkaar kunnen ze een heel andere persoon opleveren.”

Iemand is dus méér dan alleen hoogsensitief. De combinatie van al jouw eigenschappen maakt uiteindelijk wie je bent. Dat betekent dus ook dat geen hoogsensitief persoon hetzelfde is, dat we echt niet allemaal tegen dezelfde zaken aanlopen en dat we zeker niet allemaal dezelfde behoeften hebben. Het belangrijkst is het dus dat jij weet hoe je in elkaar zit en dat je weet waar jouw behoeften liggen.

 

Wil je door ons begeleid worden? Meld je dan aan voor een HSP coaching of Life coaching traject. Of kijk eens naar de online HSP training waarbij ik je help overprikkeling te voorkomen, je leer wat jouw hoogsensitiviteit nu precies inhoudt en hoe jij van je sensitiviteit een kwaliteit maakt!

 

Bronnen:

Depsycholoog.nl
Psychologiemagazine.nl