priscilla-du-preez via unsplashIn onze hectische maatschappij wordt er vaak gesproken over overprikkeling, maar onderprikkeling is net zo relevant, óók, of misschien wel: juíst voor hoogsensitieve personen. Je zou het misschien niet denken, want HSP raken toch juist óverprikkeld? Dat klopt. Maar onderprikkeling kan net zo aanwezig, en net zo vervelend zijn.
In dit artikel duiken we dieper in op wat onderprikkeling is, hoe je het herkent, en wat de connectie is tussen hoogsensitiviteit en onderprikkeling.
Wat is onderprikkeling?
Onderprikkeling onstaat wanneer je te weinig stimulatie ontvangt om je hersenen actief en alert te houden. Routine, sleur, een gebrek aan vernieuwing, of te weinig uitdaging kunnen daar aan bijdragen. Het hoeft dan ook niet te betekenen dat er letterlijk te weinig prikkels om je heen zijn, er zijn alleen niet genoeg interessante prikkels. Niet genoeg prikkels waar jij energie van krijgt.
En die onderprikkeling kan leiden tot een gevoel van verveling, lusteloosheid en een gebrek aan motivatie. Aanhoudende onderprikkeling kan voor HSP zelfs net zo stressvol zijn als een te veel aan prikkels, en langdurige onderprikkeling kan zelfs leiden tot een bore-out.
Hoe herken je onderprikkeling?
Onderprikkeling kan allerlei verschillende symptomen hebben, bijvoorbeeld:
Verveling
Je voelt je continu verveeld, ongeacht wat je doet. Activiteiten die je vroeger leuk vond, lijken nu saai en zinloos.
Lusteloosheid en vermoeidheid
Ondanks voldoende slaap en rust, voel je je moe, hangerig, sloom en lamlendig en heb je weinig energie om iets te ondernemen.
Gebrek aan motivatie en concentratie
Je hebt moeite jezelf te motiveren om aan taken te beginnen of ze af te maken. Alles voelt als een sleur. Je aandacht verslapt bij het uitvoeren van taken en je wordt dromerig.
Gevoel van leegte
Je ervaart een gevoel van leegte of doelloosheid. Het lijkt alsof er iets ontbreekt in je leven, maar je kunt je vinger er niet op leggen. Het voelt een beetje alsof het geluksgevoel langzaam is weg gesijpeld.
Prikkelbaar en sacherijnig
Je raakt snel geïrriteerd, voelt je somber en sacherijnig. Een logisch gevolg van de frustratie die voortkomt uit een gebrek aan interessante prikkels.
Zoeken naar stimulatie
Je merkt dat je voortdurend op zoek bent naar nieuwe dingen om te doen, maar niets lijkt echt bevredigend.
Burn-out vs Bore-out
Zie je dat de signalen van onderprikkeling voor een groot deel hetzelfde zijn als die bij overprikkeling? Dat maakt het extra ingewikkeld om soms goed te kunnen herkennen wat je nodig hebt. Er wordt dan ook nog regelmatig gedacht dat men een burn-out heeft of overprikkeld is, terwijl iemand eigenlijk onderprikkeld is of een bore-out heeft. Zorg er dus voor dat je de signalen goed herkent en/of de hulp inschakelt van een coach of therapeut die er veel kennis en ervaring mee heeft.
Onderprikkeling ligt in het bijzonder op de loer bij extraverte HSP, sensatiezoekende HSP en hoog intelligente (HB) HSP. Deze mensen hebben namelijk nog meer dan anderen stimulatie nodig om te floreren en gemotiveerd te blijven.
De link tussen hoogsensitiviteit en onderprikkeling
Uit onderzoek weten we dat HSP stress gevoeliger zijn dan niet-HSP. Daarmee wordt bedoeld: we ervaren meer en of sneller stress. Dat brengt ook met zich mee dat HSP extra gevoelig zijn voor (lees: sneller stress ervaren bij) zowel overprikkeling als onderprikkeling. Hoe zit dat nu precies?
Diepgaande verwerking
HSP verwerken informatie diepgaand en gedetailleerd. Als ze niet voldoende interessante of complexe informatie ontvangen om over na te denken, kunnen ze zich snel verveeld en ongemotiveerd voelen. Daarnaast is het voor HSP cruciaal om aan hun behoefte aan betekenisvolle en stimulerende activiteiten te kunnen voldoen.
Ook hier geldt dat dit nog meer van toepassing is bij de extraverte HSP, sensatiezoekende HSP en hoog intelligente HSP. Onvoldoende interessante stimulatie zorgt ervoor dat ze zich leeg en onderprikkeld voelen. Daar tegenover staat dat een te veel aan prikkels dan weer kan zorgen voor overprikkeling. Het vinden van de juiste balans is dan ook vaak de grootste uitdaging.
Praktische tips om onderprikkeling te voorkomen
- Reflecteer en leer jezelf kennen
Reflecteer regelmatig op je gevoelens en gedachten. Ontdek welke activiteiten jou stimuleren en welke niet. Alle beetjes informatie helpen je beter te begrijpen wat je nodig hebt om onderprikkeling te voorkomen.
- Zoek uitdagende activiteiten
Zoek naar activiteiten die je intellectueel en emotioneel uitdagen. Dit kan variëren van het leren van een nieuwe vaardigheid tot het verdiepen in een complex onderwerp dat je interesseert.
- Stel doelen en daag jezelf uit
Stel concrete doelen voor jezelf en daag jezelf uit om deze te bereiken. Dit kan je motivatie en gevoel van voldoening verhogen.
- Varieer je dagelijkse routine
Breng variatie in je dagelijkse routine aan. Pak eens een andere route naar je werk of werk eens vanaf een andere locatie. Nieuwe ervaringen en uitdagingen kunnen helpen om je hersenen actief en gestimuleerd te houden.
- Omring jezelf met inspirerende mensen
Mensen die je inspireren en uitdagen kunnen je helpen om onderprikkeling tegen te gaan. Dat kan iemand uit je omgeving zijn, maar ook iemand die verder weg van je staat. Plan een kop koffie met diegene, volg zijn of haar cursus of masterclass, etc.
- Plan inspirerende activiteiten vooruit
Als je weet dat jij het nodig hebt om regelmatig gestimuleerd te worden, kijk dan naast je dagelijkse planning ook eens naar de grotere activiteiten in je planning. Word jij bijvoorbeeld blij van een weekend weg, een festival of het organiseren van een feest? Plan dat dan alvast vooruit voor het komend jaar. Zo voorkom je dat je in een sleur beland en voorzie je van tevoren al in je behoeften.
- Stel grenzen
Bescherm jezelf tegen onderprikkeling door niet te lang te blijven hangen in activiteiten en situaties die jou onvoldoende energie geven.
Uit de onderprikkeling en dan?
Ben je weer allemaal leuke, nieuwe en inspirerende activiteiten gaan ondernemen en ben je weer uit die fase van onderprikkeling? Goed gedaan! En dan komt nu de grootste uitdaging: houd de balans vast tussen onderprikkeling en overprikkeling. Zeker voor de extraverte HSP, de hoogsensitieve HSS en hoogbegaafden is balans tussen die twee de sleutel.
Zorg voor een gezonde balans tussen activiteit en rust. Geef jezelf de ruimte om op te laden, maar zorg ook voor voldoende uitdagende stimulatie.
Door inspirerende dingen te doen die werkelijk bij jou passen geef je jezelf de voeding en diepgang die je nodig hebt. En hoe meer je deze dingen doet, hoe intenser je gaat genieten van het leven.
Wil je meer weten over onderprikkeling en hoe je hiermee om kunt gaan? Bij Color Your Life helpen we je graag om een evenwichtige en vervullende levensstijl te vinden die past bij jouw behoeften. Plan hieronder een vrijblijvend kennismakingsgesprek om te kijken hoe we je kunnen helpen.
