Berichten

“Hoe zit het nou precies? Ik denk dat ik hoogsensitief ben, maar ik twijfel: ben ik niet gewoon hoogbegaafd of heb ik AD(H)D (of andersom)?” Het is een vraag die we regelmatig voorbij horen komen en die we onszelf ook stellen bij elke cliënt om zo goed mogelijk zicht te krijgen op jouw vraagstuk. Waar ligt het onderscheid tussen de drie en waar ligt de overlap? In dit artikel gaan we er dieper op in.

Wat is wat?

Allereerst een heel(!) korte uitleg over wat nu precies elke benaming inhoudt. Wil je meer over een van de drie begrippen weten, klik dan door op de links in of onderaan het artikel.

HSP, hoogsensitief of hooggevoelig

In een eerder artikel gingen we al eens dieper in op wat hoogsensitiviteit nu precies is en waar je het aan kunt herkennen. Wil je dat nog eens na lezen kijk dan onder Wat is hoogsensitiviteit. In het kort zijn er twee hoofdkenmerken:

  • een hoogsensitief persoon heeft het verhoogde vermogen om meer (externe) prikkels waar te kunnen nemen; én
  • een HSPer verwerkt die prikkels diepgaand in de hersenen.

ADHD of ADD

ADHD staat voor Attention Deficit Hyperactivity Disorder en dat verwijst dan weer naar een aandachtstekortstoornis of een hyperactiviteitstoornis. Mensen met ADHD herken je vaak aan:

  • concentratieproblemen;
  • hyperactiviteit (niet stil kunnen zitten, wiebelen, vaak opstaan of druk en luid praten); en
  • impulsiviteit (niet goed kunnen remmen: dingen eruit flappen, spullen kopen die je eigenlijk niet nodig hebt, te veel drinken, etc.)

Wanneer iemand met ADHD zich minder herkent in de hyperactiviteit en impulsiviteit spreken we van ADD, dus zonder de H.

Hoogbegaafd

Om aangemerkt te worden als hoogbegaafd moet je IQ officieel boven de 130 liggen, maar in de meeste omschrijvingen van hoogbegaafdheid is intelligentie niet de belangrijkste factor. Hoogbegaafdheid onderscheidt zich, naast de hoge IQ-score, vooral in de snelheid van denken, gedrevenheid en analytisch vermogen. Een uiting van die kenmerken is bijvoorbeeld dat een hoogbegaafde veel en snel praat en de neiging heeft iemand anders zinnen af te maken.

Waar zit de overlap?

  • Zowel hoogbegaafde mensen, mensen met AD(H)D als HSP hebben te maken met overprikkeling.
  • Zowel hoogsensitieve mensen als hoogbegaafden zijn sensitief, ervaren emotionele intensiteit, hebben een hoger niveau van bewustzijn en denken creatief.
  • Zowel hoogbegaafden als ADHD’ers raken geregeld verveeld.
  • Zowel hoogbegaafden als ADHD’ers kunnen beweeglijk, onrustig en impulsief zijn.
  • Zowel hoogsensitieve kinderen, hoogbegaafde kinderen als kinderen met ADHD kunnen nogal eens wegdromen in de klas en snel afgeleid zijn. Terwijl dit bij ADHD veroorzaakt wordt door een gebrek aan concentratie is dit voor hoogsensitieve en hoogbegaafde kinderen (en volwassenen) vaak een aangeleerde manier om te overleven tussen de hoeveelheid prikkels (bij. in volle schoolklassen).

Grote kans dat als je dit rijtje hebt gelezen je zelf ook begint te twijfelen welke nu het beste bij jou past. Lees snel verder, hieronder benoemen we de verschillen en die maken het onderscheid weer een stuk duidelijker!

 

Banner Kennismakingsgesprek coaching groen_large

Wat zijn de verschillen en hoe maak je het onderscheid?

  • ADHD wordt gezien als een stoornis en er is medicatie beschikbaar om je hierbij te ondersteunen, terwijl hoogsensitiviteit en hoogbegaafdheid wordt gezien als een eigenschap of persoonskenmerk.
  • Door de diepe verwerking van prikkels leert een HSP langzamer, maar grondig. Terwijl een ADHDer sneller, maar globaler leert.
  • Een hoogbegaafd persoon heeft een IQ van 130 of meer. De hoogte van het IQ staat bij een hoogsensitief persoon en bij iemand met ADHD los van de eigenschap.
  • Een HSP ervaart overprikkeling vaker door externe prikkels, waar ADHD dit voornamelijk door interne prikkels ervaren.
  • Iemand met ADHD vindt het bijna altijd lastig om zich goed te concentreren, terwijl een hoogsensitief persoon zich in de juiste omgeving prima kan concentreren. (Tenzij je als HSP chronisch overprikkeld bent, maar dat is een ander verhaal…)
  • Hoogsensitieve personen zijn gebaat bij een rustige omgeving en hebben dit nodig om in balans te blijven. Iemand met ADHD wordt niet per definitie rustiger in een rustige omgeving.
  • Hoogbegaafden hebben meer energie op een dag dan HSP’ers en AD(H)D’ers. Hoogbegaafden voelen na een dag werken de ontspanning pas als ze ’s avonds bijvoorbeeld nog een studieboek lezen, waar HSP’ers en ADHD’ers met veel minder prikkels al ‘vol’ zitten.

Geen label, wel een gebruiksaanwijzing

Hopelijk geven bovenstaande verschillen je een beter beeld waar de drie persoonskenmerken zich in onderscheiden. Het is zeker niet bedoeld om je nu direct een label op te plakken, dat is namelijk iets waar wij zelf ook niet van houden. Maar, het weten welk kenmerk wel en niet bij jou past kan je wel ontzettend goed helpen om jezelf nog beter te leren kennen en te leren begrijpen. Hoe beter je weet wat voor jou werkt en niet werkt, hoe beter je je leven in kan richten naar jouw wensen!

Wil je meer lezen over ADD, ADHD en hoogsensitiviteit?

Lees ook eens het artikel: Heb ik ADD of ben ik HSP?

 

Bronnen:
Tol, A. (2020). Hoogsensitiviteit professioneel gezien (3e druk). Boom.

PsyQ.nl | Wat zijn de symptomen van ADHD
HSP coach Maaike | Hoogsensitief en hoogbegaafd de overeenkomsten en verschillen

In dit tweede deel van dit artikel bespreken we nog meer tools voor HSP die je kunnen helpen bij: het voorkomen én herstellen van overprikkeling. Daarnaast zijn deze tips natuurlijk niet beperkt tot hoogsensitieve personen, maar kunnen ze ook goed ingezet worden voor andere prikkelgevoelige mensen, zoals mensen met ADD, ADHD, autisme of hoogbegaafden.

Wil je nog even terug naar het eerste deel van het artikel? >>> Handige tools & producten voor HSP | deel 1

White noise

White noise noemen we ook wel witte ruis en is een monotoon en constant aanwezig geluid dat andere geluiden van buitenaf maskeert. Tegelijkertijd leidt het onze hersenen af waardoor het kan helpen bij het (tijdelijk) stoppen met piekeren en het gemakkelijker in slaap vallen. Ook kan het fijn zijn om omgevingsgeluid te maskeren wanneer je licht slaapt en snel wakker wordt door omgevingsgeluid.

Sommige HSP die gevoelig zijn voor geluid vinden white noise heel fijn. Een airco die continu draait is zo’n voorbeeld. Sommige mensen slapen er heerlijk op, anderen raken er juist enorm geprikkeld door. Als het voor jou goed werkt kun je via Spotify, YouTube of een speciaal white noise apparaat zo’n geluid gemakkelijk afspelen.

Fidgets

Eerder schreef ik al eens een artikel over wat Fidgets, friemelen en HSP met elkaar te maken hebben. Friemelen met fidgets kunnen hoogsensitieve personen (maar ook andere prikkelgevoelige mensen zoals hoogbegaafden en mensen met ADD / ADHD / autisme) helpen om overprikkeling of onderprikkeling te voorkomen. Je kunt je hersenen er namelijk mee stimuleren of juist mee ontspannen en zo prikkels beter verwerken. Je hebt fidgets in allerlei soorten. Zo werken veel scholen met tangles, maar kun je ook gewoon een elastiekje, pop-it of stressbal gebruiken. Werkt goed voor zowel kinderen als volwassenen!

Spijkermat

Een spijkermat, of ook wel: acupressuurmat, is een matje bedekt met allemaal kleine ‘spijkers’ of scherpe punten die de bloedsomloop en drukpunten in je lichaam stimuleren. Je lichaam gaat hierdoor meer endorfine en oxytocine aanmaken waardoor je je meer ontspannen voelt. Ben je heel gevoelig voor prikkels via je huid? Dan kan liggen op zo’n spijkermat best wel even wennen zijn. Pijn doet het niet, maar oncomfortabel kan het in het begin wel zijn. Ben je niet per se heel gevoelig voor prikkels op je huid? Dan ga je wellicht veel gemakkelijker op zo’n mat liggen. Zeker het uitproberen waard en je hebt ze al vanaf twintig euro.

Meditatieapp

Meditatie helpt je je gedachten tot rust te brengen en daardoor meer in het nu te leven. En in tegenstelling tot wat je wellicht wel eens hebt gehoord mag je bij meditatie best wel eens gedachten hebben. Je hoeft echt niet helemaal ‘gedachteloos’ te zijn. Een app kan soms handig zijn om je te helpen focussen en of om je te leren te mediteren wanneer je nog niet precies weet hoe en wat.

Zo is Insight Timer (gratis) een fijne app om: je meditaties te loggen; een fijn muziekje op te zoeken; een geleide meditatie te vinden; of om samen met anderen te mediteren. En via de app Headspace (eerste 14 dagen gratis) kun je heel laagdrempelig kennismaken met wat meditatie is en leren hoe je het doet.

Nog meer tools voor HSP om je zintuigen te stimuleren of te ontspannen

Uiteindelijk helpt alles wat je maar kunt verzinnen om je zintuigen te plezieren. Wees creatief. Dus, ben jij gevoelig voor geur? Voeg dan een fijne geur aan je huis, kantoor of slaapkamer toe (denk aan etherische olie, geurkaarsen, etc.). Ga jij goed op esthetiek? Geef hier dan aan toe en zorg dat de plek waar jij wilt ontspannen helemaal voldoet aan jouw esthetische wensen. Koop een mooie bos bloemen, ruim je huis op, voeg een schilderij toe, etc. Zorg dat het jouw ideale plek is en denk aan al je zintuigen.

Plak geen pleisters, maar pak de oorzaak aan

Let op: alle tools zijn symptoombestrijders. Ze zijn handig om af en toe in te zetten. Belangrijk is dat je ook zonder deze tools in balans kunt blijven. Het is altijd gezonder, goedkoper en beter om aan de oorzaak te werken, in plaats van steeds pleisters te plakken. Loop je dus tegen situaties aan waar je niet of moeilijk met prikkels kunt omgaan? Plan eens een vrijblijvend kennismakingsgesprek om te kijken of we samen aan de oorzaak hiervan kunnen werken.

En natuurlijk ook voor andere prikkelgevoelige mensen, zoals mensen met ADD, ADHD, autisme of hoogbegaafden.

Naarmate de termen overprikkeling en prikkelgevoelig steeds bekender worden, komen er ook steeds meer producten op de markt die ons hier een beetje bij kunnen helpen. Tijd dus om eens een aantal handige producten voor hoogsensitieve personen op een rijtje te zetten. Producten die je kunnen helpen overprikkeling te voorkomen of juist kunnen helpen om te ontprikkelen.

Tools en producten voor HSP

Noise cancelling heaphones

Noise canceling oordopjes of een nc koptelefoon zijn ideaal voor wanneer je bijv. reist met het openbaar vervoer. Noise cancelling filtert en dempt het omgevingsgeluid waardoor het een stuk rustiger aan je oren aanvoelt. Ideaal voor HSP of andere prikkelgevoelige mensen die gevoelig zijn voor auditieve prikkels.

Oordopjes voor ’s nachts of overdag

Als je gevoelig bent voor geluid kan het ook heel fijn zijn om ’s nachts of overdag oordopjes te gebruiken. Oordopjes voor ’s nachts zijn anders dan die voor overdag. Overdag heb je speciale oordopjes die bijv. tot max. 27db dempen. Je wilt natuurlijk nog wel gewoon mee kunnen doen met je omgeving en genoeg geluid horen om niet in gevaarlijke situaties te belanden zijn. ’s Nachts kun je bijvoorbeeld voor oordopjes van was kiezen.

Verzwaringsdeken

Een verzwaringsdeken is niets meer of minder dan een hele zware deken. Door de zwaarte voelen we ons veiliger en meer ontspannen. Dit zorgt er voor dat er meer serotonine aangemaakt wordt en daardoor meer melatonine (het slaaphormoon) aangemaakt wordt. Ook daalt ons stresshormoon waardoor we weer beter kunnen ontspannen en dus slapen. Je hebt verzwaringsdekens in allerlei soorten en prijsklassen. Zelf heb ik fijne ervaring met de deken van Cura of Sweden.

Een fijn avondritueel

Een voor jou passend en fijn avondritueel kan overigens hetzelfde effect hebben als een verzwaringsdeken. Het zorgt voor ontspanning op het moment dat je gaat slapen. Dat maakt op zijn beurt weer dat je minder prikkels tijdens de nacht hoeft te verwerken en dat komt je slaap weer ten goede.

Gepolariseerde zonnebril

Gepolariseerde glazen in je zonnebril verminderen de schittering van (zon)licht en dat geeft rust aan je ogen. Dit soort glas filtert het horizontale licht weg waardoor direct licht, maar ook schittering op water, het wegdek of op materialen veel rustiger aan je ogen wordt. Hoe goed of duur je gewone zonnebril ook is, alleen gepolariseerde glazen verminderen deze schittering. Let dus goed op wanneer je een zonnebril koopt. Je wilt niet meer anders zodra je dit geprobeerd hebt, zeker wanneer je als HSP gevoelig bent voor licht!

ASMR

You hate it, or love it! Voor de een zijn ASMR video’s of geluiden enorm rustgevend, de ander krijgt er de kriebels van.
ASMR, Autonomous Sensory Meridian Response, staat voor het tintelende gevoel dat sommige mensen krijgen bij bepaalde zachte aanrakingen (bijv. als iemand over je rug of hoofd wrijft) of dus bepaalde geluiden zoals in de ASMR video’s. Er zijn honderden verschillende geluiden die ingezet worden. Van een zacht pratende vrouw, tot het geluid van tikkende vingers of borstelende borstels. Probeer het eens, wie weet werkt het voor jou ook ontspannend en ontprikkelend!

Plak geen pleisters, maar pak de oorzaak aan

Let op: alle producten zijn symptoombestrijders. Het zijn handige tools om af en toe in te zetten. Belangrijk is dat je ook zonder deze tools in balans kunt blijven. Het is altijd gezonder, goedkoper en beter om aan de oorzaak te werken, in plaats van steeds pleisters te plakken. Loop je dus tegen situaties aan waar je niet of moeilijk met prikkels kunt omgaan? Plan eens een vrijblijvend kennismakingsgesprek om te kijken of we samen aan de oorzaak hiervan kunnen werken.

Lees verder: Tools & producten voor HSP | Deel 2

Ga direct naar het volgende artikel >>Tools & producten voor HSP | Deel 2